CPIML Lib Kerala

 ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ സമിതിയുടെ പതിനൊന്നാം റിപ്പോർട്ട്: ഇന്ത്യയുടെ ഭാഷാ വൈവിധ്യത്തെ തുരങ്കം വെക്കുന്നത് നിർത്തുക

- രാധിക മേനോൻ [ലിബറേഷൻ മാസിക, നവംബർ ലക്കം 2022 പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ലേഖനത്തിന്റെ പരിഭാഷ ]

'ഒരു രാഷ്ട്രം, ഒരു ഭാഷ' എന്ന ആർഎസ്‌എസിന്റെ അജണ്ട മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നതിലേക്ക് കേന്ദ്രത്തിലെ ബിജെപി സർക്കാർ മറ്റൊരു സാഹസമാണ് നടത്തിയത്. അമിത് ഷായുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ സമിതിയുടെ 11-ാമത് റിപ്പോർട്ട് ആണ് ഇത്തവണ അതിനുവേണ്ടി ഉപയോഗിച്ചത്. സമിതിയുടെ ശുപാർശകൾ 2022 സെപ്റ്റംബറിൽ ആയിരുന്നു ഇന്ത്യൻ പ്രസിഡന്റിന് സമർപ്പിച്ചത് . കഴിഞ്ഞ ഒരു മാസമായി വാർത്തകളിൽ പുറത്തുവന്നതുപോലെ, ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിലെ മറ്റ് 21 ഔദ്യോഗിക ഭാഷകളിൽ ഹിന്ദിക്ക് മുൻതൂക്കം നൽകിയാണ് റിപ്പോർട്ട്. കമ്മറ്റിയുടെ ശുപാർശകൾ ഭാഷാ സമരങ്ങളുടെയും ഇന്ത്യൻ ജനതയുടെ ജനാധിപത്യ അഭിലാഷങ്ങളുടെയും നീണ്ട ചരിത്രത്തെ തൂത്തെറിയുന്നു.

റിപ്പോർട്ടിന്റെ ഉള്ളടക്കം പരസ്യമാക്കിയിരുന്നില്ല. എന്നിരുന്നാലും, പത്രപ്രവർത്തകരുടെ പ്രിവ്യൂകൾ, കമ്മിറ്റി അംഗങ്ങൾ നൽകിയ വിശദീകരണങ്ങൾ, സാങ്കേതിക, സാങ്കേതികേതര സ്ഥാപനങ്ങളിൽ- പ്രത്യേകിച്ച് മധ്യപ്രദേശിലെ മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളുകൾ, 2020-ൽ പുറത്തിറക്കിയ ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയം എന്നിവയിൽ കൊണ്ടുവന്ന ബോധന മാധ്യമത്തിലെ മാറ്റങ്ങൾ എന്നിവയില്നിന്നും വ്യക്തമാകുന്നത് കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ എല്ലാ ഇടപാടുകളിലും ഹിന്ദിക്ക് പ്രത്യേക ശ്രദ്ധ നൽകുന്നതിന്റെ സൂചനകൾ ആണ്.

അതിനിടെ, തമിഴ്‌നാടും കേരളവും തങ്ങളുടെ ആശങ്കകൾ ഔദ്യോഗികമായി അറിയിച്ചതോടെ ഹിന്ദി ഇതര സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ പ്രതിഷേധം ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നവരുടെ സംഖ്യാപരമായ ആധിപത്യം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, 2011 ലെ സെൻസസ് കാണിക്കുന്നത് ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 56.37% പേർക്ക് ഹിന്ദി ഒന്നാം ഭാഷയല്ലെന്ന കാര്യം ഇവിടെ ശ്രദ്ധിക്കുന്നത് നന്നായിരിക്കും.

ആ നിലക്ക്, ഹിന്ദി അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നത് ജനാധിപത്യത്തിന്റെ കൂടുതൽ മോശപ്പെട്ട അവസ്ഥയിലേക്കുള്ള തകർച്ചയ്ക്ക് മാത്രമേ കാരണമാകൂ. ഇത് മനസ്സിലാക്കാൻ, എതിർപ്പ് ക്ഷണിച്ചു വരുത്തിയ ശുപാർശകൾ ആദ്യം പരിശോധിക്കാം .

ജനാധിപത്യത്തെ ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനും അവസരങ്ങൾ നിഷേധിക്കുന്നതിനുമുള്ള ശുപാർശകൾ:

കേന്ദ്രസർക്കാർ ഫണ്ട് നൽകുന്ന സ്ഥാപനങ്ങളിൽ ഹിന്ദി നിർബന്ധിത പഠന മാധ്യമമാക്കണമെന്ന് റിപ്പോർട്ട് ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു. രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള ആളുകൾക്കായി തുറന്നിരിക്കേണ്ട എല്ലാ കേന്ദ്രീയ വിദ്യാലയങ്ങളും ഐഐടികളും കേന്ദ്ര സർവകലാശാലകളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. അങ്ങനെ, ഹിന്ദിയിൽ പഠിക്കാത്ത വിദ്യാർത്ഥികളെ ഇത് പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുന്നു.

എ കാറ്റഗറി സംസ്ഥാനങ്ങൾ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലും കേന്ദ്ര സർക്കാർ ഓഫീസുകളിലും ഹിന്ദിയിലാണ് കാര്യങ്ങൾ നടക്കേണ്ടത്. കവറുകളിൽ വിലാസങ്ങൾ പോലും ഹിന്ദിയിൽ എഴുതാനുള്ള ശുപാർശയിൽ, സന്ദേശങ്ങൾ അയക്കുന്നവർ മാത്രമല്ല, വാഹകരും സ്വീകർത്താക്കളും ഹിന്ദി അറിഞ്ഞിരിക്കാനാണ് ആവശ്യപ്പെടുന്നത്!

സർക്കാർ ജീവനക്കാരെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിന് സർക്കാർ റിക്രൂട്ട്‌മെന്റ് പരീക്ഷകളിൽ നിർബന്ധിത ഇംഗ്ലീഷ് മാറ്റി ഹിന്ദി പേപ്പറുകൾ നൽകണമെന്ന് ഇത് നിർദ്ദേശിക്കുന്നു, അങ്ങനെ തസ്തികകളിലേക്ക് യോഗ്യരായ ഉദ്യോഗാർത്ഥികളെ വെട്ടിനിരത്തുന്നു. ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷയായി ഹിന്ദിയും റിപ്പോർട്ടിൽ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു.

പുതിയ ഭാഷാ നിയമങ്ങൾ പാലിക്കാത്ത സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക്, അവരുടെ "വാർഷിക പ്രകടന റിപ്പോർട്ടിൽ" അവരെ അടയാളപ്പെടുത്തണമെന്ന് കമ്മിറ്റി നിർദേശിക്കുന്നു.

ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഹൈക്കോടതികളിൽ ആർക്കെങ്കിലും നീതി ലഭിക്കണമെങ്കിൽ വ്യവഹാരങ്ങൾ ഹിന്ദിയിൽ മാത്രമേ നടത്താവൂ. ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നവർ മാത്രമല്ലാ നീതി തേടുന്നത് ,അത് നന്നായി സംസാരിക്കുന്നവർ മാത്രമല്ല കോടതിയിൽ പണിയെടുക്കുന്നത് എന്നൊന്നും പരിഗണിക്കപ്പെടില്ല.

പരസ്യങ്ങൾക്കായുള്ള സർക്കാർ ബജറ്റിന്റെ 50 ശതമാനം ഹിന്ദിക്ക് നീക്കിവെക്കണമെന്ന ശിപാർശയോടെയാണ് ഭാഷകളുടെ സാമ്പത്തിക ഉച്ചനീചത്വം ഉറപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. മറ്റ് 21 ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ ഫണ്ടിന്റെ കാര്യത്തിൽ പട്ടിണിയിലാകുമെന്നും അവർ തമ്മിൽ മത്സരിക്കേണ്ടിവരുമെന്നും ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നുവെന്ന് പ്രത്യേകം പറയേണ്ടതില്ല.

ഫെഡറൽ ഘടനയുടെ ലംഘനമാകും വിധം , സംസ്ഥാന സർക്കാർ ഓഫീസുകളിൽ പുതിയ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാനയം നടപ്പാക്കുന്നത് അവലോകനം ചെയ്യാനും സമിതി ശ്രമിക്കുന്നു.

അങ്ങനെ, ആർക്കൊക്കെ വിദ്യാഭ്യാസം നേടാനാകും, ആരാണ് സർക്കാർ രൂപീകരിക്കുക, എക്സിക്യൂട്ടീവ് എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കും, നീതി എങ്ങനെ വിതരണം ചെയ്യും എന്നതെല്ലാം പുതിയ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ നയത്തിന്റെ അരിപ്പയിലൂടെ തീരുമാനിക്കപ്പെടും .

പൗരത്വ അവകാശങ്ങളുമായി ബന്ധിപ്പിച്ച് ഭാഷാ മേധാവിത്വം വിഭാവന ചെയ്യപ്പെടുമ്പോൾ, ചില കാര്യങ്ങൾ വേറിട്ടുനിൽക്കുന്നു:

ഒന്ന്, ഹിന്ദി ആധിപത്യത്തിന്റെ പാത പിന്തുടരാത്തവർക്ക് ഭീഷണിയും ശിക്ഷയും.

രണ്ട്, മറ്റ് ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിൽ പ്രാവീണ്യമുള്ള, എന്നാൽ ഹിന്ദിയിൽ പ്രവീണ്യമില്ലാത്ത ഇന്ത്യക്കാർക്ക് തൊഴിൽ നിഷേധിക്കൽ.

മൂന്നാമതായി, ഹിന്ദിയിതര ഔദ്യോഗിക ഭാഷകളെ സർക്കാർ ധനസഹായത്തിന് യോഗ്യമല്ലെന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും അതുവഴി കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിനെ ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്നവരുടെ ഒരു വരേണ്യ അധികാര സങ്കേതമാക്കുകയും ചെയ്യുക.

നാല്, ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന ഔദ്യോഗിക സംസ്ഥാനങ്ങളെ ഏകീകൃതമാക്കുകയും ആ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഭാഷാ വൈവിധ്യങ്ങളെ നിരാകരിക്കുകയും ചെയ്യുക.

അഞ്ച്, ഹിന്ദി സംസാരിക്കാത്ത പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഉദ്യോഗാർത്ഥികൾക്കുള്ള വിദ്യാഭ്യാസ-തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ പരിമിതപെടുത്തുന്നു .

ആറ്, ഹിന്ദിയെ മാത്രം അന്തർദേശീയവൽക്കരിക്കുക, അതുവഴി ഇന്ത്യയെ ഒരു ഹിന്ദി നാടായി ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു, ഹിന്ദുഭൂമി എന്ന ബി ജെ പിയുടെ ഇഷ്ട പദ്ധതിക്ക് അനുബന്ധമാണ് ഇത്.

പൗരന്മാരുടെ ജനാധിപത്യ അവകാശങ്ങളെയും ഫെഡറൽ ഘടനയെയും ഇത് അട്ടിമറിക്കുമ്പോൾ, റിപ്പോർട്ടിലെ ശുപാർശകൾ ഭാഷാ പ്രോത്സാഹനത്തിനുള്ള നല്ല നീക്കമല്ല എന്നത് ഉറപ്പാണ്. എല്ലാ വൈവിദ്ധ്യങ്ങളെയും തുരത്താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഹിന്ദി-ഹിന്ദു- ഹിന്ദുസ്ഥാൻ രാഷ്ട്രസങ്കല്പത്തിന്റെ പാക്കേജിലെ അവിഭാജ്യ ഘടകമാണ് ഇത്.

ഭാഷാശാക്തീകരണവും ഹിന്ദി അടിച്ചേൽപ്പിനെതിരായ വിയോജിപ്പും

സ്വാതന്ത്ര്യലബ്ധിക്ക് ശേഷം ഭാഷാ പോരാട്ടങ്ങളുടെ തുടർച്ചയായ ഉയർച്ചയ്ക്ക് ഇന്ത്യ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. 1952 ഡിസംബർ 15 ന്, ദളിതരുടെ ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തിനായി നേരത്തെ നിരാഹാര സമരം നടത്തിയ മുതിർന്ന സ്വാതന്ത്ര്യ സമര സേനാനി പോറ്റി ശ്രീരാമുലു 58 ദിവസത്തെ നിരാഹാരത്തിന് ശേഷം മരണപ്പെട്ടു. തെലുങ്ക് സംസാരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനം രൂപീകരിക്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം ആവശ്യപ്പെട്ടിരുന്നു, 1910-കൾ മുതലുള്ള ആഹ്വാനമാണിത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം മൂലമുണ്ടായ ജനരോഷവും തുടർന്നുള്ള പ്രസ്ഥാനവും ആന്ധ്രാപ്രദേശിന്റെ രൂപത്തിൽ ഭാഷാടിസ്ഥാനത്തിലുള്ള ആദ്യ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ രൂപീകരണത്തിലേക്കു നയിച്ചു. തുടർന്നുള്ള വർഷങ്ങളിൽ, ജനങ്ങളുടെ അഭിലാഷങ്ങൾക്കും സമരങ്ങൾക്കും പ്രസ്ഥാനങ്ങൾക്കും അനുസൃതമായി മറ്റ് അനേകം ഭാഷാ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഉയർന്നുവന്നു.

ഭരണഘടനാ അസംബ്ലിയുടെ ഭാഷാ സംവാദങ്ങളെത്തുടർന്ന് ഇന്ത്യ ഇംഗ്ലീഷിലും ഹിന്ദിയിലും ദ്വിഭാഷ തിരഞ്ഞെടുക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. ആധിപത്യത്തിന്റെ പുതിയ ഭീഷണികളില്ലാതെ, ഇന്ത്യയിലെ വൈവിധ്യമാർന്ന ആളുകളെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവരാനുള്ള ഏക പോംവഴി അതായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഭാഷാപരമായ അസഹിഷ്ണുതയുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന സൂചനകൾ, ഹിന്ദിയനുകൂല അംഗങ്ങളുടെ ഒരു വിഭാഗം വിമതർക്കെതിരെ ആഞ്ഞടിച്ചു. 1946-ൽ ഭരണഘടനാ അസംബ്ലിയിൽ ആർ വി ധുലേക്കർ പ്രഖ്യാപിച്ചു, "ഹിന്ദി അറിയാത്ത ആളുകൾക്ക് ഇന്ത്യയിൽ തുടരാൻ അവകാശമില്ല"- സമകാലിക വലതുപക്ഷ മതഭ്രാന്തന്മാർ ഉപയോഗിക്കുന്ന ദേശവിരുദ്ധ ട്വിറ്റർ ഹാൻഡിലുകളിലേതുമായി വളരെ അടുത്തുനിൽക്കുന്ന ഒരു വരിയാണ് ഇത്. ഹിന്ദി അനുകൂല ലോബിയുടെ ഗ്രൂപ്പുകൾക്ക് തീവ്ര വലതുപക്ഷ അംഗങ്ങളും മിതവാദികളായ ഹിന്ദി പ്രമോട്ടർമാരും ഉണ്ടായിരുന്നു. ടി ടി കൃഷ്ണമാചാരിയെപ്പോലുള്ളവർ അവരുടെ വാദങ്ങളെ "ഹിന്ദി സാമ്രാജ്യത്വം" ആയി കണ്ടു, ഈ അടിച്ചേൽപ്പിക്കൽ ഉണ്ടായേക്കാവുന്ന സ്ഫോടനാത്മക സാഹചര്യത്തെക്കുറിച്ച് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി.

1965 അടുത്തപ്പോൾ, ഹിന്ദി വിരുദ്ധ പ്രസ്ഥാനം തമിഴ്‌നാട്ടിൽ വളർന്നു, പ്രത്യേകിച്ചും 1963 ലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ നിയമത്തിന് ശേഷം, ഭാവിയിലെ ഭരണകൂടങ്ങൾ ഹിന്ദി സംസാരിക്കാത്തവരിൽ ഹിന്ദി അടിച്ചേൽപ്പിക്കാനുള്ള ഉപകരണമായി ഇത് കാണപ്പെട്ടു. 1965-ൽ പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ട തീവ്രവാദി പ്രതിഷേധങ്ങൾ, കേന്ദ്ര-അന്തർ-സംസ്ഥാന ആശയവിനിമയങ്ങൾക്കും പൊതുപരീക്ഷകൾക്കും ഹിന്ദിയ്‌ക്കൊപ്പം ഇംഗ്ലീഷും അനിശ്ചിതകാലത്തേക്ക് തുടരുന്നതിനുള്ള ഉറപ്പുകൾ കൊണ്ടുവന്നു.

സമീപകാല റിപ്പോർട്ടും അതിന്റെ വഞ്ചനാപരമായ രാഷ്ട്രീയ രൂപകൽപ്പനയും.

1963ലെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ നിയമത്തിലെ സെക്ഷൻ 4 പ്രകാരം 1976-ലാണ് പാർലമെന്റിന്റെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാ സമിതി ആദ്യമായി രൂപീകരിച്ചത്. ഹിന്ദിയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയെന്ന അജണ്ടയാണ് എല്ലാക്കാലത്തും അതിൽ നിക്ഷിപ്തമായത്, എന്നാൽ മോദി സർക്കാരിനും അമിത് ഷായുടെ മേൽനോട്ടത്തിനും കീഴിലാണ് കമ്മിറ്റിയുടെ ശുപാർശകൾ ആദ്യമായി കേന്ദ്രീകരണത്തിന്റെയും ഭാഷാപരമായ ഏകീകരണത്തിന്റെയും ഒരു പുതിയ അടിയന്തര അജണ്ട കൊണ്ടുവന്നത്. ഇത് ആർഎസ്എസ് പാരമ്പര്യത്തിന്റെയും അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സന്തതികളായ ജനസംഘത്തിന്റെയും ബിജെപിയുടെയും ഭാഗമാണ്. സാമ്രാജ്യത്വ അഖണ്ഡ ഭാരത് പദ്ധതിയെ മറയ്ക്കാൻ അപകോളനീകരണ പദാവലിയിൽ ഹിന്ദി മേധാവിത്വത്തിനായുള്ള ആഹ്വാനങ്ങൾ പലപ്പോഴും ഉയർന്നുവരുന്നു.

ഭാഷാ മേധാവിത്വത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയം ജനാധിപത്യ മനോഭാവത്തിനും ഭാഷാ പ്രോത്സാഹനത്തിന്റെ അഭിലാഷത്തിനും എതിരാണ്. ഭരണഘടനയുടെ എട്ടാം ഷെഡ്യൂളിൽ 22 ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളുണ്ട്. 38 ഭാഷകൾ വേറെയും ഈ ഷെഡ്യൂളിൽ ലിസ്റ്റ് ചെയ്യണമെന്ന ആവശ്യമുയർന്നിട്ടുണ്ട്. 2011-ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം ഇന്ത്യയിൽ 1369 'യുക്തിസഹമായി' കണ്ടെത്താൻ കഴിയുന്ന മാതൃഭാഷകളും 121 വിശാലമായ ഭാഷകളും ഉണ്ടെന്നത് കണക്കിലെടുത്താൽ മേൽപ്പറഞ്ഞ ആവശ്യം ജനാധിപത്യപരമായ അഭിലാഷത്തിന്റെ പ്രകടനമാണ്. എട്ടാം ഷെഡ്യൂളിൽ ഇടം കിട്ടാനായി കാത്തിരിക്കുകയും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്ന പല ഭാഷകളും ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളതാണ് എന്നു കൂടി നമ്മൾ അറിയുമ്പോൾ , മൂടിവെക്കപ്പെടുന്ന വൈവിധ്യത്തിലേയ്ക്ക് ആണ് അത് വിരൽ ചൂണ്ടുന്നത് !

ഭാഷാപരമായ അടിച്ചേൽപ്പിക്കൽ ശ്രമങ്ങൾ സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയിൽ നിരവധി പ്രക്ഷുബ്ധതകൾ സൃഷ്ടിച്ചുവെന്നത് ഓർക്കണം. എട്ടാം ഷെഡ്യൂൾ പ്രകാരം ഉള്ള ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ ഈ പ്രശ്നത്തിന് ലഭ്യമായ ജനാധിപത്യപരമായ പരിഹാരസാധ്യതയായി നിലകൊള്ളുന്നു. ജനങ്ങളെ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഭാഷ ഉയർന്നുവരേണ്ടത് ബുൾഡോസർ ചെയ്യാതെ സ്വാഭാവികമായ ഇടപെടലിലൂടെയാണ് . എന്നാൽ അമിത് ഷായുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സമിതിയുടെ ശുപാർശകൾ രാജ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക ഭാഷാസംബന്ധമായ വ്യവഹാരങ്ങളെ പിറകോട്ട് കൊണ്ടുപോകുമെന്ന ഭീഷണിയാണ്.ഉയർത്തുന്നത് .

അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന ഏകീകരണവും ധ്രുവീകരണവും.യുവാക്കളുടെ തൊഴിലില്ലായ്മയിൽ നട്ടംതിരിയുന്ന ഒരു രാജ്യത്തിൽ ഹിന്ദുത്വ നേതാക്കളുടെ ഗൂഢ തന്ത്രങ്ങളാണ് .ഏകീകൃതമായ ഒരു കാലാവസ്ഥയിൽ, ഭാഷകളും അതുപോലെ സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ ആവിഷ്‌കാരങ്ങൾ ഞെരുക്കപ്പെടുന്നു. ഹിന്ദി സംസാരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കകത്തും പുറത്തും ഈ അജണ്ട തിരിച്ചറിയുകയും തുറന്നുകാട്ടുകയും വേണം. ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിലെ പല ഭാഷകളിലും ജനാധിപത്യം ജനങ്ങളുടെ ശക്തിയായി മാറുകയും 'ഔദ്യോഗികം' എന്നതിൽ അത് പ്രതിഫലിപ്പിക്കുകയും വേണം.